Salahudin Jusuf ibn Ejub rođen 1138 umro Mart 4, 1193, Poznatiji u Islamskom svijetu kao Salahudin a na zapadu kao Saladin, je bio Islamski vojskovođa kurdskog porijekla. Bio je Sultan Egipta i Sirije. Vodio je bitke protiv Evropskih krstaških osvajača. U usponu svoje vlasti, vladao je Egiptom, Sirijom, Irakom, Hidžazom i Jemenom. Predvodio je muslimansku vojsku protiv krstačkih osvajača i vratio Palestinu u ruke muslimana, u bici na Hitinu. Kao takav on je vrlo važna ličnost za Kurde, Arape, Turke, Perzijance, i Islamsku kulturu uopće.
Salahudin je prakticirao Sunitski Islam. Njegovo viteško ponašanje je bilo poznato među krstaškim spisima tog vremena, pogotovo u srednjovjekovnom opisu opsade utvrde Kerak "Kerak u Moabu". I uprkos tome što je bio uzrokom propasti "Jerusalimskog kraljevstva" koje je prije oformljeno, zadobio je veliko poštovanje mnogih krstaša, među kojima je i Ričard Lavljeg srca. Na zapadu je postao jedan od primjera principa viteškog ponašanja.
Salahudin je rođen u Tikritu u Iraku. Njegova porodica je bila Kurdskog porijekla iz grada Dvina u Srednjovjekovnoj Armeniji. Njegov otac, Nadžmudin Ejubi, je protjeran iz Tikrita 1139 zajedno sa bratom Asadudinom Širkukom, i preseljavaju se u Mosul. Kasnije se prijavljuje u vojnu službu kod Imadudina Zengija, guvernera Alepa, koji ga postavlja na mjesto komandira tvrđave u Balbeku. Imadudina nasljeđuje njegov sin Nurudin koji je postao vođa Zengida, muslimanske dinastije turskog porijekla. Salahudin, koji je živio u Damasku, je bio dobro edukovan. Prema njegovom biografu, Al Vahraniju, Salahudin je bio učen u filozofiji, artimetici i pravu, ali da je njegov primarni ideal bio izučavanje Kur'ana i religijskih nauka. Nekoliko izvora tvrdi da je bio više zainteresovan za izučavanje vjerskih nauka nego za vojnu službu.
Salahudinova vojna karijera počinje sa njegovim ujakom Esadudin Širkukom, poznatim vojnim komandirom iz toga vremena. 1163. godine dolazi u posjetu Fatimidskom Halifi El-Adidu koji je istjeran iz Egipta od snažnog rivalskog plemena benu Ruzejk, koji je tražio vojnu pomoć od Nurudina, sina Imadudina Zengija, guvernera Alepa. Imadudin šalje Esadudina a Salahudin u 26-toj godini kreće sa njim. Salahudinova uloga u bici je bila manje značajna i uglavnom se svodila na priupljanje obavještajnih podataka. Prva veća bitka u kojoj je učestvovao Salahudin je bila bitka koja se odigrala između krstaša iz pravca Egipta i Širkukove armije.
Bitka se odigrala na pjeskovitom terenu zapadno od Gize. Salahudin je izvanrednim manevrom "lažnog povlačenja", sa svojom jedinicom, uvukao neprijateljsku vojsku u klopku i nakon prvobitne pobjede krstaša, Širkukova vojska u kontraofanzivi izvojeva pobjedu. Obzirom da je većina Širkukove vojske poginula, ta bitka se i ne smatra kompletnom pobjedom muslimanske vojske, međutim dalje napredovanje krstaške armije je zaustavljena.
Širkuk i Salahudin sa ostatkom vojske kreću dalje prema Aleksandriji gdje su dočekani dobrodošlicom i gdje im je data sva pomoć u novcu i oružju.
Širkuk je se uključio u rivalstvo za vlast nad Egiptom sa dva vojna generala :Šivarom i Amarlikom I Jerusalimskim, u kome je Šivar tražio pomoć od Amarlika I u borbi za vlast nad Širkukom i Salahudinom. 1169. godine Šivar je ubijen u atentatu i umro je naredne godine. Na vlast je po preporuci Al Adida, Fatimidskog Halife postavljen Salahudin el Ejubi.
Na kraju iste godine grupa egipatskih vojnika i "emira" su pokušali da ubiju Salahudina ali je on već prije saznao za njihove namjere i vođu zavjere Mu'temina Kilafa, civilnog vladara Fatimidskog dvora, ubija. Nakon toga, 50 000 Afričkih vojnika iz Fatimidske regimente, zajedno sa nekim egipatskim " emirima" napada Salahudinovu vojsku. 23. Augusta iste godine Salahudin uspješno guši pobunu i nakon toga nikada nije napadan iz Kaira.
Krajem 1169, Salahudin zajedno sa pojačanjem koje mu je dao Nurudin, pobjeđuje veliku krstaško-bizantijsku vojsku u bici kod Dimiete. Nakon toga, u ljeto 1170 Nurudin šalje Salahudinovog oca po Salahudinovom zahtjevu koji je tražio pomoć protiv sve većeg pritiska El Mustendžida, Abasidskog halife, koji je bio neprijateljkski raspoložen prema Al Adidu. Salahudin je time učvrstio svoju vlast u Egiptu i povećao podršku ostalih vladara. Počeo je povećavati uticaj sunitskog islama naređujući gradnju univerziteta koji je bio baziran na Malikijskoj pravnoj školi Islama.
Nakon što je učvrstio vlast u Egiptu, Salahudin pokreće vojne kampanje protiv krstaša, opsjedajući utvrdu Darum 1170. godine. Amarlik povlači Templarski garnizon iz Gaze da bi mu pomogao da osvoji Darum, ali Salahudin umjesto toga napada Gazu i osvaja je.
Iste godine, napada i osvaja utvrdu Eilat.
U Junu 1171. godine Imadudin traži od Salahudina da ponovo oformi Abasidski halifat u Egiptu, što je Salahudin i uradio dva mjeseca nakon toga uz podršku Nedžmudina Habušanija, Šafijskog teologa koji je bio protivnik Šitske vlasti i učenja. Nakon toga je Al Adid se razbolio i tražio od Salahudina da ga posjeti radi oporuke, međutim to je Salahudin odbio bojeći se izdaje prema Abasidskom halifatu. Al Adid je umro 13. Septembra, a samo 5 dana nakon toga, Kairo i Fustat su proglašeni dijelom Abasidskog halifata sa halifom El-Mustadijem kao Halifom.
25. Septembra iste godine Salahudin je napustio Kairo da bi se priključio združenom napadu na pustinjska utvrđenja Jerusalemskog Kraljevstva, Kerak i Montreal, sa Nurudinom koji je krenuo sa vojskom iz pravca Sirije. Međutim odmah po dolasku kod Montreala, Salahudin odlučuje iznenada da se povuče, shvaćajući da ako pomogne Nurudinu da pobijedi krstašku državu Jerusalim, koja je stajala između Egipatskog Halifata i Sirije, dala priliku Nurudinu da aneksuje
Egipatsku državu u svoje okvire.Salahudin je izjavio da se povukao radi Fatimidske urote protiv njega, međutim, Nurudin nije prihvatio "izvinjenje". 31. Jula, 1173. godine, Salahudinov otac je ranjen u utrci sa konjima, to ranjavanje je prouzročilo njegovu smrt, 9. Augusta. 1174. godine , Salahudin šalje Turan-šaha, svoga brata u vojnu kampanju protiv Jemena, koji osvaja Jemen i važne luke u Adenu, koje su bile pod vlašću Ejubijkse dinastije.
Osvojenje Damaska
U ljeto 1174. godine, Nurudin je spremio vojsku da zaposjednu Mosul i Al-Džaziru, kao pripreme za napad na Egipat.Ejubijska dinastija je održala koncil na kome su izglasali odluku za oružanu odbranu Egipta. 15. Maja, Nurudin se razbolio nakon čega ubrzo je umro, a njegova vlast je došla u ruke njegovog jedanaestogodišnjeg sina. U međuvremenu, lokalni vladari su podržali Salahudina u borbi protiv vojske koja je prethodno došla u Mosul i Džeziru, i zatražili pomoć od Salahudina. Salahudin sa 700 konjanika dolazi do Basre gdje se sastao sa lokalnim vladarima koji su zatražili njegovu pomoć. 23, Novembra dolazi u Damask gdje mu se kapije grada otvaraju i on uz veliki doček lokalnog stanovništva ulazi u grad.
Dalja osvajanja
Nakon što je postavio svoga brata kao namjesnika u Damasku, Salahudin nastavlja osvajanja gradova Sirije koja su tada imala popriličnu autonomiju. Relativno lako je osvojio utvrženje Hama. Zaobišao je grad Hims radi njegovih jakih utvrda. Zatim se zaputio prema Alepu i opsjeo ga 30. decembra nakon što je lokalni vladar odbio da se preda.
Gumuštidžin, vladar Alepa je zatražio od vođe Hašašina (Asasina), vjerske sekte unajmljenih ubica, da ubiju Salahudina u njegovom kampu. Hašašini mu se odazivaju, obzirom da su i sami bili u konfliktu sa Salahudinom radi njegovog konflikta sa Fatimidima, sa kojim su Hašašini bili bliski. Grupa od 30 Hašašina uspjevaju da upadnu u Salahudinov kamp, međutim pobijeni su od Salahudinovih čuvara. Salahudin osvaja Alep 13, Aprila 1175. godine i prisiljava lokalnog vladara da prepozna njegovu vlast.
Nakon njegove pobjede nad Zengidima, Salahudin se proglasio kraljem Egipta i Sirije, i naredio da se to obznani na svim Hutbama na molitvama petkom.
Kampanja protiv Hašašina
U to vrijeme Salahudin je već bio u primirju sa Jerusalimskim Kraljevstvom, ali je imao neprijateljstvo sa Hašašinima koje je vodio Sinan. Hašašini su imali devet utvrđenja visoko na Nusajrijskim planinama. Salahudin ih je napao u Augustu 1176, ali se povukao iznenada.
Mnogi historičari navode kao razlog to što je Salahudinov
ujak posredovao u mirovnom pregovoru među njima.
Međutim, u drugoj verziji se navodi da je razlog za povlačenje bio taj da je jedne noći, prilikom kampovanja Salahudinove vojske u Nusajrijskim planinama, Salahudin se probudio u svome šatoru i primjetio tamnu siluetu koja izlazi iz šatora, a iznad Salahudinove postelje zabijen otrovan nož sa porukom da će biti ubijen ako se ne povuče. A zatim navode da je vođa Hašašina, Sinan, lično došao u Salahudinov šator i ostavio tu poruku. Nakon toga Salahudin je ostao u primirju sa Hašašinima
Osvojenje Palestine
Nakon što je napustio Nusejri Planine, Salahudin je se vratio u Damask. Turan-šaha je ostavio kao glavno-komandujućeg u Siriji, i samo sa ličnom pratnjom se uputio u Kairo. U roku od dvije naredne godine rekonstruisao je Kairo i učvrstio vanjske zidine grada. Po njegovom naređenju izgrađen je bunar "Bir Jusuf" (Jusufov Bunar). Izgrađen je veliki most na drevnom gradu Giza, i dosta drugih manjih arhitektonskih obnavljanja i izgradnji. U Novembru 1177. godine krstaši su prekršili primirje upadajući u Damask, a zatim poslali veliku vojsku prema Sirijskoj utvrdi Harem, sjeverno od Alepa tako da je Sjeverna Palestina ostala sa veoma malom vojskom za odbranu. Salahudin je to iskoristio i poslao vojsku koja je brojala 26.000 vojnika od kojih je osam hiljada bilo iz elitnog odreda a ostatak je činila vojska robova iz Sudana. Prvo su zauzeli Eškalon, zatim Remlu, a onda se stacionirali pred kapijom Jerusalima.
Bitka i primirje sa Boldvinom
Ejubije na čelu sa Salahudinom su dozvolile Boldvinu IV, kralju Jerusalima koji je u povratku, zajedno sa templarima iz Gaze, uđe u Aškalan. Iako je ta krstaška vojska brojala samo 375 vitezova, Salahudin ih nije napao radi visoko-rankiranih generala koji su bili među njima. 25, Novembra, dok je većina Ejubijske vojske bila odsutna, Salahudin i njegovi ljudi su iznenada napadnuti u blizini Remle. Prije nego što su se organizovali, krstaška vojska ih je razbila, Salahudinova lična garda je pobijena i on je umalo izbjegao smrt, i sa preostalim vojnicima odjahao u Egipat.
Međutim ubrzo je organizovao vojsku i u ljeto 1178, upao je u Hims i zarobio mnogo krstaša. Ubrzo nakon toga ejubijski obavještajci informiraju Salahudina o namjerama krstaša da napadnu Siriju. Salahudin je naredio generalu Faruk-šahu da čuva zidine Damaska sa hiljadu vojnika i da, čim krstaši se pojave, povuku se i da zapale vatre na vrhovima brda, nakon čega bi Salahudin napao Jerusalim ponovo. U Aprilu 1179, krstaši na čelu sa Kraljem Boldvinom prebrzo i potcjenjujući neprijatelja napadaju na utvrde Faruk-šaha i gube bitku. Sa ovom vješćum Salahudin od Egipta traži pojačanje za konalni obračun, gdje mu se odaziva 1,500 konjanika koje mu je poslao Al Adil.
U ljeto 1180, dok je Salahudin spremao veliku ofanzivu na “Kraljevstvo Jerusalemsko”, kralj Boldvin mu šalje izaslanika sa porukom da želi primirje, koje Salahudin prihvata.
Ratovi protiv krstaša
Salahudin i Gaj Lusignjan nakon bitke na Hitinu
Krstaški napadi na karavane i povremeni napadi na Hadžije od strane trupa Rejnolda de Šatiljona, je izazvao dalje sukobe od Salahudinovih trupa. Nakon toga je Salahudin dao izgraditi flotu od 30 ratnih brodova za napad na Bejrut, na šta je Rejnold prijetio napadom na Meku i Medinu. Kao odmazdu, Salahudinove trupe su dva puta opsjedale Kerak, Rejnoldovo utvrđenje. Rejnold je kao odmazdu 1185 godine pobio karavanu Hadžija koji su se kretali u pravcu Meke. U jednom od takvih napada na karavane, Rejnoldove trupe su zarobile Salahudinovu sestru, čime je produbio neprijateljstvo. Međutim drugi izvori navode da se to nikad nije desilo i da je Salahudinova sestra uz asistenciju njegovih vojnika ispraćena na sigurno, nakon bezuspješnog pokušaja da se zarobi.
U Julu 1187 Salahudin je osvojio većinu “Kraljevstva Jerusalimskog”. 4. Jula 1187 . godine u bici na Hitinu se sukobio sa kombinovanom armijom Gaja Lusinjana i Rejmonda trećeg. U ovoj bici, krstaška vojska je teško poražena od visoko motivirane Salahudinove vojske To je bio jedan od odlučujućih poraza koju je doživjela krstaška vojska Salahudin je zarobio Rejnolda de Šatinjona i smatrao ga ratnim zločincem nakon čega ga je lično ubio kao odmazdu za napade na muslimanske karavane. Gaj Lusinjan je također zarobljen. Vidjevši egzekuciju Rejnolda, uplašio se da je slijedeći, međutim, pošteđen je od Salahudina riječima “Kralj ne ubija kralja…”.
Osvajanje Jerusalema
Salahudin je osvojio skoro sve gradove “Kraljevstva Jerusalimskog” do 2. oktobra 1187 kada je započeta opsada Jerusalima. Prije opsade, Salahudin je naredio predaju grada koja je odbijena. Nakon opsade, sklopljen je ugovor sa Bejlijanom Ibelinskim, braniocem grada, da se puste da odu svi oni koji žele iz grada. Bejlijan je to ulovio ubijanjem svakog muslimana u gradu Jerusalimu (bilo ih je oko 5000) i rušenjem muslimanskih hramova uključujući "Džamiju na stijeni". Salahudin pristaje da pusti da idu svi oni koji žele iz grada uz otkupninu.
Ugovor je sklopljen i Salahudin pušta mnoge da odu bez otkupnine, čime je završeno "Kraljevstvo Jerusalimsko", i Jerusalim je ponovo bio u rukama Muslimana. Mnogi zapadni a i istočni historičari navode Salahudinove viteške vrline, jedna od takvih priča jeste slučaj kralja Ričarda I lavljeg srca, koji se nesposredno pred jednu veliku bitku sa Salahudinom, razbolio. Kada je to čuo Salahudin, stopirao je sva ratna dejstva, i u jednoj noći poslao svoje lične ljekare koji su liječili njegovog protivnika, nakon ozdravljenja, bitka je nastavljena.
Salahudin je umro od groznice, 4. Marta 1193 godine u Damasku. Prenosi se da, kada su otvorili njegove riznice, nisu našli u njima dovoljno novca za njegovu sahranu, jer je sve dao kao dobrovoljne priloge. Sahranjen je u velikoj džamiji u Damasku. Sedam vijekova nakon toga, njemački imperator Vilijam II je donirao veliki sarkofag za salahudinovo tijelo, međutim, Salahudin nije prebačen u njega, umjesto toga, sarkofag je izložen za posjetioce.